Ψωρίαση
Τί είναι και πώς αντιμετωπίζεται;..
Τί είναι η ψωρίαση;
Τα κύτταρα του οργανισμού αναπτύσσονται και αποβάλλονται σταδιακά, ενώ παράλληλα δημιουργούνται νέα κύτταρα κάθε 4 εβδομάδες, τα οποία και αντικαθιστούν τα εξωτερικά στρώματα του δέρματος που αποβλήθηκαν.Η ψωρίαση αναφέρεται σε μια κοινή, χρόνια φλεγμονώδη δερματική πάθηση, κατά την οποία, τα νέα επιδερμικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα και κινούνται προς την επιφάνεια… μόνο μέσα σε λίγες ημέρες (συνήθως ανά 1 εβδομάδα)! Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια εσωτερική φλεγμονή, ενώ επιφανειακά σχηματίζεται ένα παχύ στρώμα (υπερπλασία), με συνέπεια τα κύτταρα που αποβάλλονται κάθε μέρα να είναι πολύ περισσότερα από τα υγιή.
Στο δέρμα σχηματίζονται ορατές παχιές, λευκές ή κόκκινες πλάκες διαμέτρου λίγων εκατοστών. Η έκτασή τους μπορεί να είναι από πολύ μικρά λέπια ή και να καλύπτει πολύ μεγάλη επιφάνεια στο σώμα.
Πιο συχνά εμφανίζονται στα πόδια (γόνατα, κνήμες), τα χέρια και τους αγκώνες, το τριχωτό της κεφαλής (περιμετρικά), τα νύχια, τις πτυχές και την πλάτη.
Ήξερες ότι…;
…η λέξη «ψωρίαση» προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «ψώρυ» (= λέπι)
και ΔΕΝ θα πρέπει να συγχέεται με την «ψώρα»!
Ποιοί διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ψωρίασης;
Συνήθως η ψωρίαση εμφανίζεται σε γενετικώς προδιατεθειμένα άτομα και φαίνεται να προτιμά περισσότερο τη «λευκή φυλή». Προσβάλλει άντρες και γυναίκες, ακόμα και παιδιά. Πιο συχνά η έναρξή της εντοπίζεται σε άτομα μεταξύ 15 και 35 ετών, ενώ κάποιες μορφές της συναντώνται συχνά και σε άτομα μεταξύ 50 και 60 ετών.
Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε την εκδήλωση της ψωρίασης:
- σε νεαρά άτομα με οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης (πιο σοβαρή κλινική εκδήλωση)
- σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, χωρίς οικογενειακό ιστορικό (ηπιότερη κλινική εκδήλωση)
Ποιά συμπτώματα θα πρέπει να με προβληματίσουν;
Τα συμπτώματα της ψωρίασης ποικίλουν από άτομο σε άτομο, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:
- Κοκκινωπά δερματικά «μπαλώματα», τα οποία καλύπτονται από ασημί λέπια.
- Ξηρό, σκασμένο δέρμα που μπορεί και να αιμορραγεί, κατά καιρούς.
- Φαγούρα, κάψιμο ή και πόνο.
- Παχύρρευστα εξογκώματα.
- Πρησμένες και δύσκαμπτες αρθρώσεις.
…η ψωρίαση ΔΕΝ είναι μεταδοτική,
ΔΕΝ μπορεί να «κολλήσει» κάποιος ψωρίαση με την αφή!
Πότε πρέπει να επισκεφτώ τον δερματολόγο;
Αν υποψιάζεστε ότι μπορεί να έχετε ψωρίαση, επισκεφθείτε το ιατρό σας για μια εξέταση. Επίσης, αν έχετε ήδη ψωρίαση, μιλήστε με το ιατρό σας:- Εάν η αρχική ενόχληση έχει γίνει πόνος και δυσφορία, με συμπτώματα αφόρητα, όπως πρήξιμο, αιμορραγία, έντονος κνησμός, κτλ
- Εάν σας δυσκολεύει στην καθημερινότητα (αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών εργασιών, αποκλεισμός από κοινωνικές εκδηλώσεις, εσωστρέφεια και απομόνωση)
Ήξερες ότι…;
H επίσκεψη στον ιατρό επιβάλλεται και για τον λόγο ότι ένα άτομο που πάσχει από ψωρίαση, έχει μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών ασθενειών, όπως οφθαλμικές διαταραχές (επιπεφυκίτιδα, βλεφαρίτιδα, κλπ), διαβήτη τύπου ΙΙ, υψηλή πίεση αίματος, μεταβολικό σύνδρομο, νόσο Πάρκινσον, καθώς και αυτοάνοσες νόσους, όπως η νόσος του Crohn.
H επίσκεψη στον ιατρό επιβάλλεται και για τον λόγο ότι ένα άτομο που πάσχει από ψωρίαση, έχει μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών ασθενειών, όπως οφθαλμικές διαταραχές (επιπεφυκίτιδα, βλεφαρίτιδα, κλπ), διαβήτη τύπου ΙΙ, υψηλή πίεση αίματος, μεταβολικό σύνδρομο, νόσο Πάρκινσον, καθώς και αυτοάνοσες νόσους, όπως η νόσος του Crohn.
Γιατί εμφανίζεται η ψωρίαση;
Η ακριβής αιτιολογία της ψωρίασης είναι σχετικά άγνωστη ακόμη, όμως οι περισσότεροι ιατροί συγκλίνουν στο παράγοντα της κληρονομικής προδιάθεσης, όπως και σε υπερβολές του ανοσοποιητικού συστήματος, που προκαλούν φλεγμονή και απολέπιση του δέρματος.
Παράγοντες κινδύνου:
- Λοιμώξεις του δέρματος (στρεπτοκοκκικές, ιογενείς, κλπ) που ατονούν το ανοσοποιητικό σύστημα.
- Ορμονικές μεταβολές (εφηβεία, περίοδος μετά τον τοκετό, κλπ).
- Ψυχολογικός παράγοντας (άγχος, άσχημη ψυχολογική κατάσταση, κλπ).
- Τραυματισμοί του δέρματος (πληγή, έγκαυμα, κλπ).
- Παχυσαρκία.
- Καιρικές συνθήκες (ψυχρό κλίμα χειμώνα).
- Ορισμένα φάρμακα (ανθελονοσιακά, λίθιο, κλπ).
- Κάπνισμα.
- Υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ.
Πόσοι τύποι ψωρίασης υπάρχουν;
- Κατά πλάκας ψωρίαση: (η πιο κοινή μορφή) Εμφανίζεται με επώδυνες, κνησμώδεις, ξηρές, κόκκινες δερματικές αλλοιώσεις (πλάκες), που καλύπτονται από ασημί λέπια, σε οποιαδήποτε περιοχή του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των γεννητικών οργάνων και του μαλακού ιστού (στόμα). Όταν παρατηρείται στο κεφάλι (στη γραμμή των μαλλιών, κυρίως), έχουμε ψωρίαση του τριχωτού της κεφαλής, με νιφάδες δέρματος να πέφτουν στα μαλλιά και τους ώμους, ειδικά μετά από ξύσιμο.
- Ψωρίαση ονύχων (ψωριασική ονυχία): (προσβάλλεται περίπου ένα 25%) Εμφανίζεται με σκασίματα στα νύχια, αποχρωματισμό (π.χ. λευκονυχία, σταγόνα ελαίου), καθώς και δυστροφία τους (εύθραυστα, με σκληρή και ανώμαλη επιφάνεια). Σε σοβαρές περιπτώσεις έχουμε και ονυχόλυση / κατάρρευση του νυχιού.
- Σταγονοειδής ψωρίαση: (προσβάλλεται λιγότερο από το 10%, κυρίως νέοι και παιδιά) Εμφανίζεται με μικρές (< 2 εκ. διάμετρο) και όχι τόσο παχιές πλάκες, σε σχήμα σταγόνας, με διάχυτη κατανομή, ενώ συνήθως οφείλεται σε βακτηριακή λοίμωξη (π.χ. φαρυγγοαμυγδαλίτιδα).
- Φλυκταινώδης ψωρίαση: Εμφανίζεται με τη μορφή φλυκταινών (επάρματα του δέρματος με πύον), είτε ως ευρεία μπαλώματα (γενικευμένη φλυκταινώδης ψωρίαση), είτε σε μικρότερες περιοχές, π.χ. χέρια, πόδια (εντοπισμένη φλυκταινώδης ψωρίαση). Επειδή αναπτύσσεται γρήγορα και χαρακτηρίζεται από ερυθρό, κνησμώδες δέρμα με πύον και πόνο, μπορεί να γίνει επικίνδυνη για τον ασθενή και χρήζει άμεσης ιατρικής φροντίδας.
- Ερυθροδερμική ψωρίαση: (η λιγότερο συχνή, αλλά πιο σοβαρή εκδήλωση ψωρίασης). Εμφανίζεται με εξανθήματα, απολέπιση και ερυθρότητα που καλύπτει ολόκληρο το σώμα. Επειδή μπορεί να υπάρχουν και συμπτώματα όπως πυρετός και δυσφορία, χρήζει άμεσης ιατρικής φροντίδας ή και νοσηλείας για την αποφυγή επιπλοκών.
- Ψωριασική αρθρίτιδα: (προσβάλλεται περίπου ένα 10-30%, κυρίως σε ηλικίες άνω των 40). Εμφανίζεται με φλεγμονή, φολιδωτό δέρμα, αποχρωματισμένα νύχια, πόνο της αρθρώσεις (χαρακτηριστικές της αρθρίτιδας). Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, υπάρχει ο κίνδυνος να προκαλέσει ακαμψία και προοδευτική βλάβη των αρθρώσεων, ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει και σε μόνιμη παραμόρφωση.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ψωρίασης;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διάγνωση της ψωρίασης είναι αρκετά απλή. Ο ιατρός μπορεί να προχωρήσει σε διάγνωση με τη λήψη ιατρικού ιστορικού και την εξέταση του δέρματος, του τριχωτού της κεφαλής και των νυχιών. Σπάνια, μπορεί να πάρει μικρό δείγμα δέρματος προς εξέταση σε μικροσκόπιο (βιοψία), για να καθορίσει τον ακριβή τύπο της ψωρίασης ή/και να αποκλείσει άλλες βλάβες.
Ήξερες ότι…;
…η ψωρίαση προσβάλλει περίπου το 2-5 % του πληθυσμού παγκοσμίως. Στην Ελλάδα ο αριθμός των ασθενών ξεπερνάει τους 200.000, ενώ στις Η.Π.Α. ο αριθμός φτάνει τα 7.500.000 (!)…
Υπάρχουν προληπτικά μέτρα για την αποφυγή της ψωρίασης;
Δεν υπάρχει γνωστός τρόπος πρόληψης της ψωρίασης, όμως υπάρχουν μέτρα τα οποία ενδεχομένως να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα (παράλληλα με την αγωγή):- Διατήρηση ενός ενυδατωμένου δέρματος.
- Αποφυγή ξυσίματος στα σημεία.
- Αποφυγή έκθεσης σε συνθήκες ψύχους ή ξηρού κλίματος.
- Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ / καπνίσματος.
- Μέτρα προστασίας από λοιμώξεις (π.χ. στρεπτόκοκκος).
Ποιά είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση;
Παρότι δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία για την ψωρίαση, υπάρχουν εξατομικευμένες θεραπευτικές αγωγές που στόχο έχουν τον περιορισμό του πολλαπλασιασμού των κυττάρων (μείωση φλεγμονής), την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της επιδερμίδας (λείανση, περιορισμός λεπιών) και βέβαια, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.
Α). Τοπικές Θεραπείες / Φαρμακευτική Αγωγή από το Στόμα
Σε ήπιας έως μέτριας μορφής ψωρίασης, χρησιμοποιούνται κρέμες και αλοιφές που εφαρμόζονται στο δέρμα, ώστε να διατηρείται ενυδατωμένο. Σε πιο σοβαρές μορφές, μπορούν να συνταγογραφηθούν φάρμακα τοπικής χρήσης, όπως παράγωγα της βιταμίνης D, κορτικοστεροειδή, ανθραλίνη, αλλά και φαρμακευτική αγωγή από του στόματος, όπως μεθοτρεξάτη, ρετινοειδή ή κυκλοσπορίνη.
Β). Φωτοθεραπεία
Περιλαμβάνει την έκθεση του δέρματος σε ελεγχόμενες ποσότητες φυσικού ηλιακού φωτός ή τεχνητών υπεριώδους Α (UVA) / υπεριώδους Β (UVB), είτε αποκλειστικά, είτε σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή.
Γ). Βιολογικές Θεραπείες
Στα νέα «όπλα» κατά της ψωρίασης εντάσσονται και οι θεραπείες με βιολογικά φαρμακευτικά προϊόντα (εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ).
Τα προϊόντα αυτά απευθύνονται κυρίως σε άτομα που δεν μπορούν να υποβληθούν στην κλασική φαρμακευτική αγωγή ή που δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα από τις συστηματικές θεραπείες, ενώ μελέτες έδειξαν ότι έχουν μειωμένου βαθμού παρενέργειες.
Πρόκειται για πρωτεΐνες, οι οποίες εμποδίζουν την επιβλαβή ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος, ελέγχοντας ή και μπλοκάροντας κάποια κύτταρα και ορισμένες ουσίες που συνδέονται με την παθογένεια και τη φλεγμονή της ψωρίασης, δίνοντας, παράλληλα, πολύ καλά και αξιόπιστα αποτελέσματα.