Βασικοκυτταρικό Καρκίνωμα
Τί είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα; Τί πρέπει να γνωρίζετε και τί να προσέξετε; Αίτια, μορφολογία, συμπτώματα και επικινδυνότητα…
Τί είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC);
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (Basal Cell Carcinoma; BCC) ή αλλιώς, βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα κυττάρων, αποτελεί τη συχνότερη μορφή καρκίνου του δέρματος, αλλά και τον συχνότερο καρκίνο του ανθρωπίνου είδους.
Ο κακοήθης αυτός όγκος αποτελεί ένα επιθηλιακό (μη μελανοκυτταρικό) καρκίνο του δέρματος, ο οποίος προκύπτει από βασικά κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά είναι μικρά και στρογγυλά και βρίσκονται στις κατώτερες στοιβάδες της επιδερμίδας.
Προκαλεί μόνο τοπική διήθηση και καταστροφή ιστού, ενώ εμφανίζεται συνήθως ως μονήρης βλάβη. Μπορεί βασικοκυτταρικά καρκινώματα να υπάρξουν και ως πολλαπλές βλάβες μαζί, όμως συναντάται πιο σπάνια.
Τα σημεία που παρατηρείται συχνότερα είναι εκείνα που εκτίθενται περισσότερο σε ηλιακή ακτινοβολία, όπως το πρόσωπο, ο λαιμός, η μύτη, το τριχωτό της κεφαλής, τα αυτιά, ο ώμος, η πλάτη, τα χέρια και τα πόδια. Αυτός ο τύπος καρκίνου του δέρματος εκπορεύεται από το έξω επιθηλιακό έλυτρο του τριχοθυλακίου, οπότε δεν απαντάται στους βλεννογόνους, ενώ αντίθετα συναντάται στις περιοχές όπου ο αριθμός των σμηγματογόνων αδένων και τριχών είναι μεγάλος. Ωστόσο, μπορεί να προκύψει και σε μη εκτενώς εκτεθειμένες σε ήλιο περιοχές, όπως στον τράχηλο.
Ποιές είναι οι μορφές του βασικοκυτταρικού καρκινώματος;
Το κυριότερο σύμπτωμα ενός βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι μια πληγή που δεν επουλώνεται για καιρό ή που αιμορραγεί επανειλημμένα.
Με βάση τη μορφολογία του βασικοκυτταρικού καρκινώματος έχουμε τις εξής κλινικές μορφές ανάπτυξης:
- Επιφανειακό πολυκεντρικό
- Οζώδες
- Ελκωτικό
- Ουλωτικό
- Μελαγχρωματικό
Μπορούμε να το διακρίνουμε από τα εξής χαρακτηριστικά:
- Γυαλιστερό, λευκό εξόγκωμα, το οποίο μπορεί να φέρει και αιμοφόρα αγγεία, να αιμορραγεί ή και να αναπτύσσει κρούστα. Σε πιο σκούρα δέρματα, μπορεί και να είναι καφεοειδές. Σημεία εμφάνισης είναι συνηθέστερα το πρόσωπο, τα αυτιά και ο λαιμός.
- Επίπεδο, λεπιδώδες εξάνθημα, σε καφεοειδή απόχρωση ή στο χρώμα του δέρματος, το οποίο με το πέρας του χρόνου τείνει να αναπτύσσεται. Σημεία εμφάνισης είναι συνηθέστερα η πλάτη και το στήθος.
- Λευκή, κηρώδης ουλή. Είναι πιο σπάνια μορφή και συνίσταται σε έναν ιδιαίτερα επεμβατικό και παραμορφωτικό τύπο καρκίνου (βασικοκυτταρικό καρκίνωμα τύπου σκληροδερμίας).
Πότε πρέπει να δω άμεσα δερματολόγο;
- Αν παρατηρήσετε κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, πρέπει να επισκεφτείτε άμεσα τον ιατρό σας:
- Αν παρατηρήσετε ξαφνικά μικρό, σκληρό, γυαλιστερό εξάνθημα, χρώματος ερυθρού ή λευκού.
- Αν παρατηρήσετε μια καφέ ουλή στο δέρμα.
- Αν ένας σπίλος αλλάξει σχήμα, χρώμα, διάμετρο ή πάχος.
- Αν ένας σπίλος παρουσιάσει φλεγμονή, αιμορραγία ή κρούστα.
- Αν ένας σπίλος παρουσιάσει έντονη φαγούρα.
Ενδιαφέροντα επιδημιολογικά στοιχεία για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα συνιστά το 75% των περιπτώσεων καρκινωμάτων του δέρματος. Η επίπτωσή του αυξάνεται με την ηλικία, οπότε συχνότερα εμφανίζεται σε άτομα άνω των 50 ετών. Όμως δεν αποκλείεται να παρουσιαστεί και σε νεαρότερες ηλικίες. Αναφορικά με το φύλο, φαίνεται ότι οι άνδρες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σε ποσοστό 30% περισσότερο σε σχέση με τις γυναίκες. Ως προς τη γεωγραφική τοποθέτηση, οι περιοχές πιο κοντά στον Ισημερινό φαίνεται ότι πλήττονται περισσότερο (είναι ιδιαίτερα σπάνιο να εμφανιστεί σε μελαμψούς).
Ήξερες ότι…;
…κάθε χρόνο περίπου 1.000.000 Αμερικανοί πολίτες προσβάλλονται από βασικοκυτταρικό καρκίνωμα…
Ποιά είναι τα αίτια εμφάνισης του βασικοκυτταρικού καρκινώματος και ποιές ομάδες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο;
Τα αίτια εμφάνισης του βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι τα εξής:
- Η σημαντικότερη αιτία που φαίνεται να δημιουργεί το κατάλληλο «έδαφος» για ανάπτυξη βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι η μακρόχρονη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
- Οι τεχνικές μαυρίσματος (tanning beds & solarium), επίσης, δημιουργούν πολύ άσχημα προγνωστικά για την ανάπτυξη καρκινώματος των βασικών κυττάρων.
- Άλλος παράγοντας είναι η έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία από προηγηθείσα ακτινοθεραπεία (π.χ. ακτίνες X).
- Η χρόνια έκθεση σε χημικά (π.χ. αρσενικό) αποτελεί ακόμη έναν παράγοντα που μπορεί να συντελεί στην εμφάνιση καρκινώματος.
- Ανοιχτές πληγές που δεν επουλώνονται για καιρό, επιπλοκές από ουλές, (χρόνιες) δερματικές βλάβες (ακτινικές κερατώσεις, ομαλός λειχήνας, κ.α.) και παθήσεις (π.χ. λύκος, ψωρίαση, κ.α.), ακόμη και μολύνσεις, ανήκουν σε παράγοντες που μπορεί να αποτελέσουν «πηγή» ανάπτυξης καρκινώματος των βασικών κυττάρων.
Οι ομάδες που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης του βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι οι ακόλουθες:
- Άτομα με ανοσολογική ανεπάρκεια.
- Άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα (φωτότυπος Ι & ΙΙ), με φακίδες ή με δέρμα που «καίγεται» εύκολα, που έχουν ξανθά ή κόκκινα μαλλιά και μπλε, πράσινα ή γκρι μάτια ανήκουν επίσης στις ομάδες κινδύνου.
- Άτομα που ασχολούνται επαγγελματικά με την ύπαιθρο για μεγάλο διάστημα, εξαιτίας της πολύωρης έκθεσής τους στην ηλιακή ακτινοβολία, διατρέχουν επίσης υψηλό κίνδυνο.
- Άτομα με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης βασικοκυτταρικού καρκινώματος ή και άλλου τύπου καρκίνου του δέρματος.
Ήξερες ότι…;
…η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο πριν ακόμη την ηλικία των 14 ετών προδιαθέτει την ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος 30-40 χρόνια αργότερα…
…η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο πριν ακόμη την ηλικία των 14 ετών προδιαθέτει την ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος 30-40 χρόνια αργότερα…
Πώς γίνεται η διάγνωση του βασικοκυτταρικού καρκινώματος;
Η καλύτερη προστασία σε πρώτο στάδιο είναι η σχολαστική αυτοεξέταση για ύποπτα σημεία με τα παραπάνω χαρακτηριστικά και μάλιστα απαιτεί τακτική εξέταση ανά διαστήματα, καθώς αυτό το είδος του δερματικού καρκίνου αναπτύσσεται αργά. Σε περίπτωση που εντοπιστεί κάποιο περίεργο σημάδι, θα πρέπει να απευθυνθούμε άμεσα στον δερματολόγο μας.
Η ιατρική εξέταση περιλαμβάνει την κλινική αξιολόγηση της εικόνας του δέρματος, καθώς και δερματοσκόπηση.
Στη συνέχεια, θα χρειαστεί να γίνει κυτταρολογική και ιστολογική εξέταση μέσω βιοψίας δέρματος, κατά την οποία θα ληφθούν ξέσματα και επιχρίσματα από την επιφάνεια των βλαβών.
Ήξερες ότι…;
…με την έγκαιρη θεραπεία ο βασικοκυτταρικός καρκίνος έχει ποσοστό θεραπείας μεγαλύτερο από 95%…
Υπάρχει κίνδυνος υποτροπής της νόσου;
Τα βασικοκυτταρικά καρκινώματα έχουν τάσεις επανάληψης και δίνουν συχνά υποτροπές και κυρίως, εκείνα που εντοπίζονται στο κεφάλι και τη μύτη. Οι υποτροπές μπορεί να συμβούν περίπου 2 χρόνια μετά τη θεραπευτική αντιμετώπιση της πρώτης εμφάνισης, γι’ αυτό απαιτείται να γίνεται προσεκτικός έλεγχος για πολύ μεγάλο διάστημα και όχι μόνο βραχυπρόθεσμα.
Υπάρχει υψηλός κίνδυνος για μεταστάσεις;
Καθώς αυτού του τύπου ο καρκίνος είναι τοπικά διεισδυτικός, σπάνια δίνει μεταστάσεις και δεν θεωρείται απειλητικός για τη ζωή. Η πρόγνωσή του σε περίπτωση έγκαιρης διάγωσης είναι εξαιρετική. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, το καρκίνωμα μπορεί να εξαπλωθεί, προκαλώντας νοσηρότητα ή και αναπηρίες, π.χ. σε περίπτωση που έχει εντοπισθεί στο έσω κανθό του ματιού.
Θυμήσου!
…όταν κάποιος εμφανίσει ένα βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, έχει πολύ αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει κι άλλους τύπους καρκίνου του δέρματος με την πάροδο του χρόνου, είτε στην ίδια, είτε σε άλλη περιοχή του σώματος…